هوشمند سازی ساختمان به معنای ایجاد ارتباط میان اجزا و تجهیزات موجود در یک منزل و امکان کنترل از طریق یک سیستم مرکزی است به نحوی که بتواند رفاه و راحتی را برای ساکنان فراهم نموده و در مدیریت در ساختمان را ارتقا بخشد. مشخصا مدیریت بهتر به معنای مصرف بهینه انرژی، کاهش هزینه های نگهداری و … است.
هوشمند سازی ساختمان به معنای ایجاد ارتباط میان اجزا و تجهیزات موجود در یک منزل و امکان کنترل از طریق یک سیستم مرکزی است به نحوی که بتواند رفاه و راحتی را برای ساکنان فراهم نموده و در مدیریت در ساختمان را ارتقا بخشد. مشخصا مدیریت بهتر به معنای مصرف بهینه انرژی، کاهش هزینه های نگهداری و … است.
در این میان پروتکل ها اهمیت زیادی دارند. در یک فرایند هوشمند سازی حرفه ای و اصولی لازم است تا بهترین و متناسب ترین پروتکل هوشمند سازی ساختمان انتخاب شود. پروتکل در واقع همان زبان ارتباط اجزای با یکدیگر و نحوه مدیریت و کنترل این ارتباط است. بسیاری از تولید کنندگان معتبر تجهیزات هوشمند سازی و انجمن های تخصصی پروتکل های مختلفی را به این منظور تدوین و برای استفاده در اختیار دیگران قرار داده اند.
زمان انتخاب ابزار برای هوشمند سازی ساختمان اهمیت زیادی دارد که پروتکل مناسبی را انتخاب کرده باشید. هر پروتکلی با ابزارهای مختص به خود اجرا می شود و مزایا و معایبی دارد. تولید کنندگان متعدد و انجمن ها پروتکل های گوناگونی را تدوین و ارائه نموده اند و در این پروتکل ها به جزییات زبان ارتباط میان اجزا می پردازند. حتی ممکن است نمونه های سخت افزاری برای درک بهتر پروتکل ارائه نمایند.
در این میان پروتکل ها به دو گروه اصلی پروتکل های باز و پروتکل های اختصاصی تقسیم بندی می شوند. پروتکل باز به این معناست که بدون محدودیت همه می توانند از ان استفاده کنند و شما محدود به استفاده از تجهیزات از برند های مشخص نیستید. پروتکل های اختصاصی نیز برای تجهیزات مشخصی توسعه یافته اند و شما با انتخاب این پروتکل ها خود را ملزم به استفاده از تجهیزات مشخصی می کنید. برخی پروتکل ها نیز محدود هستند و برای تعداد مشخصی از تولید کنندگان و تجهیزات توسعه یافته اند.
واضح است که در هوشمند سازی ساختمان پروتکل های باز به دلیل نداشتن محدودیت استفاده از تجهیزات و محصولات تولید کننده مشخص رایج تر هستند.
یکی از رایج ترین و محبوب ترین پروتکل های هوشمند سازی ساختمان است. سال هاست که این پروتکل در بازار مورد استفاده است. باز بودن این پروتکل این امکان را به وجود می آورد که همه قادر به استفاده از آن باشند. در استفاده از این پروتکل محدود به استفاده از تجهیزات و محصولات برند های مشخصی نیستید. بهترین پروتکل هوشمند سازی ساختمان KNX یک توپولوژی غیر متمرکز است به این معنا که سیستم هوشمند شما از یک واحد مرکزی عمل نمی کند و هر واحد متصل به اکوسیستمی که تحت KNX ایجاد نموده اید، خود هوشمند بوده و به سایر اجزا و زیرسیستم ها وابسته نیست.
در واقع این رویکرد مزیت بزرگی را برای KNX به وجود آورده است. در صورتی که به هر دلیلی از جمله مشکل سخت افزاری، قطعی برق ، اختلال و … در یک واحد شکستی رخ دهد و مشکلی ایجاد شود، اختلالی در سیستم ایجاد نمی شود و باقی سیستم به کار خود ادامه می دهند. به همین دلیل ساختمان های هوشمند شده تحت این پروتکل راحتی ، قابلیت اطمینان و ایمنی بسیار زیادی دارند.
پروتکل KNX با طبق استاندارد EN-50941 (HBES / BACS)طراحی شده است و محصولاتی را برای استفاده در هوشمند سازی ساختمان تایید می کند که مورد تایید این استاندارد باشند. از آنجایی که این استاندارد الزامات ایمنی متعددی دارد، می توان این پروتکل را از جمله ایمن ترین پروتکل ها دانست.
پروتکل های هوشمند سازی ساختمان تنوع بسیار خوبی دارند و در این مقاله ضمن معرفی کلیات پروتکل ها، پروتکل KNX به عنوان یک پروتکل رایج و محبوب معرفی شد. بدون شک با مراجعه به یک متخصص می توانید یک پروتکل مناسب با نیاز و شرایط خود را بیابید و از آن استفاده کنید.
اگر قصد هوشمند سازی ساختمانی را دارید یا از جمله متخصصان فعال در این زمینه هستید، لازم است با معیار های انتخاب پروتکل ها آشنا شوید. اولین موضوع سازگاری است. آیا پروتکلی که انتخاب می کنید با شرایط و امکانات شما سازگاری مناسبی دارد؟ برای مثال اگر یک پروتکل اختصاصی را انتخاب کنید که قادر به تامین تجهیزات تولید کننده اشاره شده در پروتکل نیستید یا خدمات پشتیبانی آن تولید کننده در کشور ارائه نمی شود، اصل سازگاری را مد نظر قرار نداده اید. حتی ممکن است پروتکلی را انتخاب کنید که تجهیزات پیشنهادی آن برای شما جذاب نباشد.
دومین اصل دسترسی به ارتقاست. با ورود تجهیزات جدید به بازار، اغلب پروتکل ها ارتقا می یابند و امکان توسعه و استفاده از تجهیزات جدید را برای شما فراهم می آورند. باید پروتکلی را برای هوشمند سازی ساختمان انتخاب نمایید که نسخه ارتقا آن برای شما در درسترس باشد تا بتوانید در آینده سیستم مورد نظر را ارتقا دهید.
توجه به ملاحظات و مشخصات فنی از دیگر نکات مهم در انتخاب پروتکل است. شما باید به هنگام انتخاب پروتکل برای هوشمند سازی ملاحظاتی همچون هزینه، پهنای باند مورد نیاز، مصرف توان و … را مد نظر قرار دهید.
یکی از اصلی ترین سوالاتی که قبل از انتخاب پروتکل باید به آن جواب دهید این است که می خواهید از پروتکل های هوشمند سازی ساختمان از نوع بی سیم استفاده نمایید یا پروتکل هوشمند سازی از نوع با سیم مورد نیاز شماست. در واقع پروتکل منتخب شما در یکی از دو انتخاب به ارائه راهکار می پردازد.
برای مثال وای فای یک پروتکل ساده و سریع برای محدوده ۲۵ متری از نوع بی سیم است در حالی که پروتکل اترنت یک پروتکل قابل اطمینان با دامنه ۱۰۰ متر یوو حساسیت کم به تداخل الکترومغناطیسی از نوع با سیم است. به دلیل تقاضای بالا برای هوشمند سازی بی سیم، پروتکل های این نوع هوشمند سازی نیز وفور بیشتری دارند.
پروتکل هوشمند سازی ساختمانی که انتخاب می کنید حتی اگر از نوع پروتکل باز باشد شما را ملزم به رعایت الزاماتی می نماید که الزامات ایمنی نامیده می شود. هدف این الزامات افزایش ایمنی الکتریکی، محیطی و ایمنی عملکردی است. در یک پروتکل باز الزامات ایمنی شما را به انتخاب تجهیزاتی سوق می دهند که در نهایت ایمنی مورد نیاز و پیش بینی شده در پروتکل تامین می شود.
بنابراین باز بودن پروتکل به معنای مجاز بودن شما برای استفاده از تجهیزات غیر ایمن نیست و این پروتکل ها هم ایمنی مناسبی را ایجاد می نمایند.